Belgen missen sociaal contact en voorzieningen in hun buurt

Buurtbarometer wil betere buurten inspireren

Het WHO (Juli 2025) en KU Leuven, Thomas More, en VUB (December 2024) luidden recent nog de alarmklok over het toenemende eenzaamheidsgevoel en de gevolgen daarvan. Met name dit laatste onderzoek wees op het belang van de onmiddellijke leefomgeving - de buurt - en dit vormde voor Hoplr en Matexi de aanleiding om de Buurtbarometer uit te werken.

Met meer dan een half miljoen actieve gebruikers in meer dan 1150 buurten, heeft buurtplatform Hoplr toegang tot een kritische massa van personen die actief zijn in hun respectievelijke buurten - een ideale steekproef om inspiratie en inzicht uit te puren. Buurtontwikkelaar Matexi heeft op zijn beurt een decennialange praktijkervaring met het ontwerpen en ontwikkelen van aangename woon- en leefplekken.

“Samen met Matexi wilden we begrijpen hoe mensen zich voelden in hun buurt, maar ook wat ervoor zorgt dat ze zich goed of minder goed voelen.” zegt Jennick Scheerlinck, founder en CEO van Hoplr. “Op minder dan twee weken tijd namen maar liefst 26.363 mensen de tijd om dit met ons te delen - wat ons ongelofelijk veel informatie geeft. We willen dit elk kwartaal herhalen, en gaandeweg verfijnen. De anonimiteit van individuele deelnemers blijft gewaarborgd, maar hun feedback is enorm waardevol voor iedereen die werk wil maken van betere woonbuurten!”

Thuis in de buurt, maar niet sociaal verbonden

De ruime meerderheid van de personen die deelnamen aan het onderzoek voelt zich thuis in hun buurt - ruim 85% is het “(helemaal) eens” met deze stelling (zie grafiek). Van alle stellingen is dit degene waar respondenten het positiefst over zijn, gevolgd door mobiliteit. Opvallend is dat amper 58% het eens is met de stelling dat ze zich verbonden voelen in hun buurt - dit is de stelling met het laagste aandeel positieve reacties. De tevredenheid over voorzieningen scoort het tweede laagst, maar heeft wel het grootste aandeel uitgesproken negatieve reacties: bijna een kwart zegt zelfs dat dit ronduit onvoldoende is in hun buurt.

“In de woonplekken die wij ontwikkelen , proberen we maximaal ontbrekende buurtvoorzieningen aan te vullen en buurtverbondenheid te stimuleren.” zegt Kristoff De Winne, Acquisition & Development Director bij Matexi. “Vaak wordt vergeten dat winkels of andere voorzieningen in de buurt bijdragen aan veiligheid en gemeenschapsgevoel: ze zorgen ervoor dat minder mensen de auto hoeven te nemen en dat men elkaar tegen het lijf kan lopen in de winkel. Zeker voor onze samenleving met steeds meer ouderen en singles is dit een belangrijke overweging! We starten al onze projecten met een gedetailleerde scan van de buurt om dit soort noden en opportuniteiten in kaart te brengen.”

Een praatje op straat is de sleutel tot een thuisgevoel in de buurt

Wat maakt een buurt tot een echte thuis? Volgens dit onderzoek is het antwoord simpel: een goed contact met de mensen uit je buurt. Dit gevoel van sociale verbondenheid is veruit de belangrijkste factor voor een sterk thuisgevoel.

Hoe we onze straten, pleinen en parken inrichten, speelt daarin een cruciale rol. Een buurt met fijne plekken om elkaar te ontmoeten – zoals een bankje op een plein of een speelplek voor kinderen – moedigt contact tussen bewoners aan. Het onderzoek bewijst dat dit soort laagdrempelige ontmoetingen de verbondenheid versterken. In wijken waar deze mogelijkheden er minder zijn, voelen mensen zich dan ook minder verbonden. Investeren in een uitnodigende publieke ruimte is dus rechtstreeks investeren in het welzijn en thuisgevoel van de bewoners.

"Dat sommige mensen zich enerzijds wel thuis voelen, maar anderzijds die verbondenheid missen, toont de kern van de uitdaging. Het 'thuisgevoel' is er, maar de stap naar écht contact met de buren blijkt vaak groot. Onze data bevestigt dat net die sociale interacties, zoals iets afspreken of kinderen die buiten spelen, de sleutel zijn tot een sterker gemeenschapsgevoel.” aldus Jennick Scheerlinck, founder en CEO van Hoplr. “Het is precies die brug die we met Hoplr willen slaan: het digitale netwerk inzetten om ontmoetingen in de échte, fysieke buurt makkelijker en laagdrempeliger te maken."

Groter thuisgevoel in kleinere gemeenten, beter voorzien in de steden

Naast verbondenheid heeft vooral de grootte van de stad of gemeente waar men woont een impact op de mate waarin men zich thuis voelt in een buurt. Kort samengevat stellen we vast dat inwoners van gemeenten met minder dan 20.000 inwoners zich significant vaker thuis voelen dan mensen die in grotere gemeenten, en zeker steden wonen. De tevredenheid over het voorzieningenniveau hangt, weinig verrassend, samen met het aantal inwoners: hoger in grotere gemeenten en steden, en vooral laag in de gemeenten met minder dan 10.000 inwoners.

Middelgrote gemeenten scoren verrassend genoeg het slechtst op vlak van uitnodigende publieke ruimte. Hier geven inwoners het vaakst aan dat het moeilijk is om af te spreken met anderen en kinderen te laten spelen in de publieke ruimte. Inwoners uit gemeenten met minder dan 10.000 of van steden met meer dan 50.000 inwoners lijken namelijk significant meer tevreden over de kwaliteiten van de publieke ruimte in hun buurt om het sociale contact te bevorderen.

“Dit wijst op de nood aan meer doordachte gebiedsontwikkeling en de creatie van aangename woonplekken die zowel de verbondenheid van een dorp als de voorzieningen van een stad kunnen bieden.” zegt Kristoff De Winne, Acquisition & Development director bij Matexi. “Door zowel dorpen, gemeenten als steden, kwalitatief en doordacht te verdichten - met respect voor open ruimte en aandacht voor voorzieningen - kunnen we het woningtekort oplossen én meer verbonden buurten creëren. "We kunnen het comfort van de steden naar onze dorpen brengen én het dorpsgevoel naar onze steden.”

Over de Buurtbarometer

Voor de eerste editie van de Buurtbarometer, een driemaandelijkse bevraging van het sociaal buurtnetwerk Hoplr in samenwerking met Matexi, werden meer dan 500.000 gebruikers uitgenodigd. 26.363 personen uit 186 Belgische steden en gemeenten namen deel. Om de betrouwbaarheid van de gegevens te garanderen doen we - in deze editie althans - geen uitspraken op gewestelijk, provinciaal of regionaal niveau.

In de enquête gaven zij hun mening over cruciale buurt gerelateerde thema's zoals welbevinden, sociale cohesie, mobiliteit, lokale voorzieningen en de aanwezigheid van groen. De vragenlijst volgt de methodologie van vragenlijsten voor bijvoorbeeld consumentenvertrouwen, waarbij er bewust gepolst wordt naar het aanvoelen van de respondent.

Omdat de deelnemers hoofdzakelijk actieve Hoplr-gebruikers zijn, is de steekproef licht gekleurd. Zo ligt de gemiddelde leeftijd bijvoorbeeld hoger. Om hiervoor te corrigeren en een zo betrouwbaar mogelijk beeld te schetsen, werden de data gewogen op basis van de officiële bevolkingscijfers voor leeftijd, geslacht en de grootte van de gemeente. Deze correctie zorgt ervoor dat de conclusies van de Buurtbarometer een grotere geldigheid hebben voor de algemene bevolking in de onderzochte gebieden.